Meniscusklachten, voorkomen en genezen

Een scheurtje in de meniscus is een zeer beruchte blessure, die bij atletiek vaak geleidelijk ontstaat doordat de knie veelvuldig belast wordt. Dit is met name het geval bij het maken van diepe kniebuigingen of kikkersprongen. Maar hoe voorkom je de klachten?

Mogelijke verschijnselen van meniscusscheurtjes zijn:

-         Gedeeltelijke blokkade van de knie (op slot zitten)

-         Het gevoel ‘door de knie te zakken’

-         Pijn bij het drukken op de gewrichtsspleet

-         Vochtontwikkeling in de knie tijdens of na het sporten. Deze vochtvorming heeft een bewegingsbeperking tot gevolg, met name bij buigen en strekken van de knie en kan uiteindelijk ook dunnere en zwakkere bovenbeenspieren tot gevolg hebben.

Bij een verdraaiing van de knie kan er ook plotseling een scheur in de meniscus ontstaan, waardoor er acuut heftige pijn en vochtvorming in de knie optreedt.

Voorkomen

- Voer weinig of geen oefeningen uit, waarbij de knie heel zwaar wordt belast. Maak dus weinig of geen diepe kniebuigingen en kikkersprongen.

- Wanneer je vermoeid bent, verslechtert de coördinatie en vermindert de spierkracht. De kans op onverwachte bewegingen (verstappen, verdraaien) wordt daardoor groter. Zorg daarom voor een goede conditie en voer aanvullende oefeningen uit om de coördinatie (evenwicht) en de kracht te verbeteren.

- Atleten met een overmatig lichaamsgewicht belasten hun kniegewricht extra. Als dit bij jou het geval is, ben je extra kwetsbaar voor beschadiging van de meniscus. Als er sprake is van een (te) hoog vet percentage, kun je door af te vallen deze kans verkleinen.

Genezen

Algemeen geldt dat als er vocht in de knie zit, de knie gekoeld moet worden. Dit kan door er een coldpack of een zak met (kapot geslagen) ijsklontjes op te leggen. Zorg dan wel dat er bijvoorbeeld een theedoek tussen het ijs en de huid ligt om huidbeschadiging door bevriezing te voorkomen. Dit koelen moet zo’n 15-20 minuten volgehouden worden. Herhaal dit koelen zeker zo’n 3-5 keer op een dag. Loop niet hard met vocht in de knie en belast de knie verder zo min mogelijk.

Wanneer je knieblessure geleidelijk is ontstaan, moet worden onderzocht of er inderdaad een meniscus is gescheurd. In twijfelgevallen kan er met een ‘kijkoperatie’ (arthoscopie) worden vastgesteld wat er precies aan de hand is en kan zonodig geopereerd worden. De meniscus zal, als het maar enigszins kan, niet of slechts gedeeltelijk worden verwijderd. De knie kan namelijk de schokdempende werking van de meniscus slecht missen.

Als er echter slotverschijnselen of steeds weer opnieuw vochtvorming in de knie optreedt, is de kans groot dat er later ook andere knieklachten ontstaan. In dat geval zal de meniscus bijna altijd (gedeeltelijk) worden verwijderd. Het is dus onverstandig om met slotverschijnselen of vochtvorming in de knie door te blijven sporten.

Wanneer de blessure plotseling is ontstaan (bijvoorbeeld door een verdraaiing) mag niet op het geblesseerde been worden gelopen en gesteund.

De knie moet direct worden gekoeld door een coldpack of ijs (een theedoek tussen huid en ijs voorkomt huidbeschadigingen) gedurende periodes van 20 minuten, afgewisseld met periodes van 20 minuten zonder koeling. Als er geen ijs voorhanden is, kan er gekoeld worden door de knie onder stromend water te houden. Koelen kan tot 48 uur na het ongeval een positief effect hebben op het ontstaan van de zwelling, maar bedenk wel: hoe eerder hoe beter!

Laat zo snel mogelijk een drukverband aanleggen. Laat hierbij geen vette watten gebruiken. Onder vette watten wordt het namelijk warm, waardoor het effect van koeling verloren gaat.

Raadpleeg na deze eerste-hulpmaatregelen zo spoedig mogelijk je huisarts of het Sportmedisch Adviescentrum (SMA). Zij kunnen zonodig verwijzen naar het ziekenhuis waar kan worden beoordeeld of een operatie nodig is.

Revalidatie na een meniscusletsel of een meniscusoperatie is zeer belangrijk. Spierversterkende oefeningen voor de bovenbeenspieren aan de voorzijde en achterzijde zijn noodzakelijk. Vaak kan al snel een alternatief trainingsprogramma (hardlopen in water, fietsen) uitgevoerd worden om de conditie zo goed mogelijk op peil te houden. Een goede begeleiding bij de sporthervatting door een (sport-)arts of fysiotherapeut is van groot belang. Als algemene richtlijn kan gesteld worden dat de looptraining pas hervat kan worden als de knie niet meer dik is en de spierkracht weer op peil is. Wanner de knie in de herstelfase toch weer dik wordt, is het revalidatieprogramma waarschijnlijk te snel opgevoerd. Meld dit aan de fysiotherapeut en raadpleeg zonodig je (sport-)arts of het SMA.